گفتگو با علیرضا اشرفی برگزیده کتاب سال اصفهان.هفته نامه صبح اندیشه.شماره494 تاریخ سیزده بهمن 1403

گفت‏و‏گو باعلیرضا اشرفی

برگزیده کتاب سال اصفهان

 

اشاره:

«هفته نامه صبح اندیشه: علیرضا اشرفی برگزیده جایزه کتاب دوسالانه اصفهان متولد 1354و در خمینی شهر به دنیا آمده است و زندگی می‏کند. او تا مقطع دیپلم در این شهر تحصیل کرده و در رشته مرمت بناهای تاریخی در دانشگاه به تحصیل خود ادامه داده است. اهم فعالیت های دانشگاهی و پژوهشی ایشان به شرح زیر است:

کارشناس ارشد مرمت بناها و بافت­های تاریخی. مرمت بیش از 35 اثر تاریخی در ایران. تألیف 21 مقاله دربارۀ مرمت و معماری. تألیف پنج کتاب دربارۀ معماری. برندۀ اولین جایزۀ ملی مرمت و احیای بناهای تاریخی و معاصر ایران در سال 1399 در بخش آرایه­ها در معماری خانۀ تاریخی درمیانی اصفهان (1399). رتبۀ نخست در بخش هنر/معماری و شهرسازی در بیست و پنجمین دورۀ جایزۀ کتاب اصفهان برای تألیف کتاب «از گوردخمه تا آرامستان»  (1399). تقدیر ویژۀ هیأت داوران در بخش هنر/معماری و شهرسازی، در بیست و هفتمین دورۀ جایزۀ کتاب اصفهان برای ترجمۀ کتاب «میکرواقلیم برای میراث فرهنگی» (1403). به مناسبت انتخاب کتاب ایشان در جایزه کتاب اصفهان با ایشان به گفتگو نشستیم که از نظر می گذرد».

و نکته قابل توجه و عجیبی که فقط در اصفهان می توان سراغ گرفت آن است که ارزش مالی جایزه کتاب اصفهان از ارزش یک تک جلد کتاب مولف کمتر است ، حال آن که اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی برای شرکت در مسابقه دو جلد از مولف یا ناشر به رایگان می‏گیرد. همین نکته کافی است تا مشخص شود که فرهنگ و هنر در پیشگاه مدیران فرهنگی این استان تا چه میزان ارزش و اعتبار دارد.

 

*. کتاب دیگری از شما برای دومین­بار در دو سالانۀ کتاب اصفهان برگزیده می­شود، لطفاً بفرمایید که موضوع کتاب چیست و چگونه به سمت این موضوع کشیده شدید؟

 

موضوع کتاب دربارۀ عوامل آسیب رسان به بناهای تاریخی است که البته این عوامل در مرحلۀ اول به چشم نمی‏آیند، اما همانند عوامل آسیب ­رسان (باد، یخ­زدگی، فساد و تخریب بیولوژیکی) بسیار مخرب هستند. میکرواقلیم ترکیب شرایط فیزیکی محیط است که به دلیل متغیرهای جوی یا مبادله با اجسام دیگر در طی یک دورۀ زمانی که نشان دهندۀ تمام شرایط تعیین شده توسط عوامل طبیعی و مصنوعی می­باشد، شکل می­گیرد.

 

*. همانطور که اشاره کردید این کتاب ترجمه است، دلیل گزینش این نویسنده و این موضوع چه بود؟

 

دَریوکموفو نویسندۀ اهل کشور ایتالیا می­باشد که در سال 1966 موفق به اخذ درجۀ دکترای فیزیک از دانشگاه پادوا گردیده و در زمینۀ فیزیک محیطی مشغول به کار بوده است. فعالیت وی عمدتاً در زمینۀ آلاینده­های جوی و آب و هوا می­باشد. ایشان بیش از 300 مقالۀ علمی و چندین کتاب تألیف کرده که اینجانب چندین مقالۀ ایشان را قبل از آنکه این کتاب را بخوانم و ترجمه کنم مطالعه نمودم، لذا موضوعات مقالات ایشان و سطح علمی­یشان برایم جذاب بود و به همین خاطر دست به­کار ترجمۀ یکی از آثارشان شدم.

 

*. جمعاً از زمانی که کتاب و موضوع را انتخاب کردید تا انتشار آن چه مدت زمان سپری شد و با چه چالش­هائی روبرو بودید؟

 

از زمانی که ترجمۀ کتاب را شروع کردم تا زمان انتشار آن حدود 30 ماه به طول انجامید. یکی از چالش­هائی که برای ترجمۀ این کتاب روبروی من قرار داشت، نوع نگارش کتاب به دلیل آن بود که نویسنده خود از کشور ایتالیا بوده و این کتاب را به زبان انگلیسی نگارش کرده است، لذا ترجمۀ آن من را به چالش بزرگی روبرو کرده بود و البته وجود لغات و جملات بسیار تخصصی که تا به حال به گوش من نرسیده بود. البته موقع ترجمه برایم بسیار جذاب بود. و دیگر آن­که بنده خود نیز از این کتاب بسیار آموختم و معنای تحقیق در مورد یک موضوع را کاملاً درک کردم.

 

*. کتاب دیگری نیز از شما در دوسالانۀ جایزة کتاب اصفهان چند سال پیش برگزیده شد، اگر ممکن است دربارۀ آن کتاب و موضوع و دلیل انتخابش توضیح دهید.

 

کتاب «از گوردخمه تا آرامستان» که در سال 1397 به چاپ رسید و موضوع آن دربارۀ سیر تحولات فرهنگی و اجتماعی ایرانیان و نیز تأثیر آن بر معماری آرامگاه­ها (از آغاز تاکنون) بوده است. احترام به درگذشتگان از دیرباز تاکنون نزد ایرانیان که دارای فرهنگی بسیار غنی هستند موجب شد تا بنده دربارۀ این نوع موضوع تحقیق کرده و در نهایت نگارش این کتاب را شروع کنم.

 

*. شما علاوه بر این دو کتاب، کتاب­های دیگری هم منتشر کرده­اید که برخی از آن­ها حتی در دانشگاه­ها هم معرفی و گاهی به عنوان منبع استفاده می­شود، دربارۀ سایر آثار خود توضیح بفرمائید.

 

اولین کتاب، «فرنگی­سازی در معماری ایرانی» بود که دربارۀ ورود معماری غرب به ایران و برهم زدن ساختار اصلی معماری اصیل ایرانی بوده است.

دومین کتاب، از گوردخمه تا آرامستان بود که قبلاً دربارۀ آن صحبت کردیم.

سومین کتاب، «خانه­های ایرانی» بود که دربارۀ معماری خانه­ها در انواع اقلیم در ایران پهناور و چند فصل بود.

چهارمین کتاب، «دیوان‏خانۀ سرتیپ سدهی» بود که یکی از خانه­های فاخر و ارزشمند ایران است که در دوران قاجار ساخته شده و مالک آن فرماندۀ قشون ظل­السلطان بوده است. نوع مرمت و بازسازی این خانه در کتاب کاملاً شرح داده شده است.

و پنجمین کتاب نیز ترجمۀ کتاب میکرواقلیم برای میراث فرهنگی می­باشد که در بالا به آن اشاره گردید.

 

*. شما علاوه بر کار پژوهشی، به صورت عملی هم در مرمت آثار فرهنگی مشغول هستید، دربارۀ فعالیت­های مرمت و دشواری­های آن توضیح دهید.

 

کار مرمت بناهای تاریخی به­نظر بنده یکی از کارهای بسیار مهم برای حفظ و نگهداری فرهنگ غنی ایران زمین است که متأسفانه بهائی چندان بدان داده نمی­شود. ادارات مربوطه آن­چنان که باید از این امر حمایت نکرده و بسیاری از مالکین این بناها به ناچار برای امرار معاش، دست به تخریب­های پنهانی و یا رها کردن بنا به دلیل هزینه­های بالای مرمت می­شوند و ما شاهد از بین رفتن یکی یکی از این بناها و بالاتر از آن بافت­های محلات و شهرها می­شویم. مشکلات در این زمینه بسیار است ولی در حوصلۀ این مقال نمی­گنجد. 

 

*. حال که برای دومین بار کتاب­های شما برگزیدۀ دو سالانۀ کتاب اصفهان شده است، چه احساسی دارید و آیا نهادهای شهر و استان هم در زمینۀ حمایت از آثار شما و هم استفاده از این آثار اغلب کاربردی اقدامی کرده‏اند؟

 

بسیار خرسند و شادمان هستم که توانسته­ام کاری هر چند ناچیز برای ارتقاء و پیشرفت علم در کشور عزیزم ایران کرده باشم. به غیر از ادارۀ محترم ارشاد شهرستان که قبول زحمت کرده و بیمۀ نویسندگان شده­ام، هیچ­گونه حمایتی از آثار بنده نشده و البته از هیچ کسی نیز توقعی نداشته و ندارم.

 

ز نا گفتنی هر که باشد خموش

دلش از شنیدن نیاید به جوش

ز گفتار بیهوده جز رنج نیست

چو خاموشی اندر جهان گنج نیست

 

*. با توجه به اینکه اغلب کتاب­های شما مرتبط با رشته­های دانشگاهی است که اتفاقاً در این شهر این نوع دانشگاه­ها بسیار هستند، انتظار شما از مراکز فرهنگی و دانشگاهی برای استفاده از دانش شما و آثارتان چیست؟

 

در درجۀ اول، بنده هنوز یک دانش­آموز هستم و هرچه بیشتر می­خوانم کمتر می­یابم. خوشحال می­شوم بتوانم کمکی هرچند ناچیز به دوستداران علم و آگاهی در این زمینه داشته باشم و هرآنچه تاکنون آموخته یا تجربه کرده­ام را به صورت رایگان و با کمال میل در اختیارشان قرار دهم.