تاریخ نشئه‌جات در ایران (بنگ و حشیش و تریاک در تاریخ و ادب ایران) نوشته مسعود شیربچه

در اسطوره شناسی یونانی گیاه خشخاش با خدایان متعدد ارتباط می یابد. مهم ترین آنان الهه ی «دمتر» خدای بانوی زمین است. در اسطوره ها آمده است که دمتر از برادر خویش ـ زئوس ـ باردار شد و دختری به نام «پرسفونه» به دنیا آورد که زیباترین همه ی الهه گان بود.

بنابر اسطوره «هادس» خدای دیار مردگان، عاشق پرسفونه شد و او را ربود و به جهان زیرزمین برد. اما دمتر از اندوه گم شدن دختر خویش مشعلی به دست گرفته و گرداگرد جهان را می گردید. سرگشتگی دمتر ـ خدای مادر زمین ـ باعث شد که دیگر گیاهان بر زمین نرویند و به خاطر خشکسالی، زئوس مجبور گشت که فرمان دهد که پرسفونه که الهه ی غلات و روئیدنی هاست، از دیار مردگان بازگردد. اما یک چهارم از سال را نزد شوهر خود ـ هادس ـ به دیار زیر زمین و دیار مردگان بازگردد. این یک چهارم از سال معادل فصل زمستان است که گیاهان می میرند. باری در نگاره های به دست آمده از دمتر، وی همراه با شاخه های کوکنار به تصویر کشیده می شود و پرسفونه نیز در حالتی مصور شده که در حال بیرون آمدن از زیر زمین برگ های سوسن و ساقه های خشخاش به دست دارد (دیکسون کندی، 1385: 235). از این رو گل خشخاش مظهر ایزد بانوی پرسفونه است و در مراسم ستایش ایزد بانوی مادر ـ زمین «دمتر» نیز از شاخه های کوکنار استفاده می شده زیرا که این گل در مزرعه های گندم رشد می کرده است و زئوس نیز برای آرام کردن و تسکین دمتر از همین گیاه بدو خورانید تا اندوه گم شدن پرسفونه را فراموش کند (اسماعیل پور، 1378 : 6).