سرزمین مهر(پژوهشی در تاریخچه نیکوکاری از سده به خمینی شهر).تاریخ محلی نوشته محمدعلی شاهین

بر آن بودم تا یادداشتی در اهمیت پژوهش در مهرورزی و نیکوکاری و لزوم مستند کردن آن به عنوان بخش مهمی از پیشینه و هویت جامعه بنویسم که به گفتگوی خبرگزاری بین‌المللی قرآنی با رییس بنیاد خیریة راهبری آلاء و یکی از همکاران وی برخوردم.

بنیاد آلاء برای اولین‌ بار در کشور در سال 1394یک مرکز پژوهشی مطالعات نوین وقف و امور خیر راه‌اندازی کرد و کتاب‏هایی را ترجمه نمود و مقالاتی را در این زمینه به چاپ رساند. دکتر محمدصالح طیب‌نیا، عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان و رئیس بنیاد خیریة راهبری آلاء در مقدمة گفتگو با خبرگزاری بین‏المللی قرآنی مطالبی بیان کرده که آنها به جای مقدمة کتاب نقل می‏شود.

وی می‏گوید:

« در ابتدا مقدمه‌ای دربارة ضرورت مطالعات امر خیر در کشورمان ارائه کنم. چند دهه‌ای است که نگاه به پدیدة فعالیت‌های خیرخواهانه و داوطلبانه در دنیا تغییری مبنایی داشته است، در گذشته بیشتر فعالیت‌های خیر، به شکل فردی انجام می‌شد و افراد بنا بر احساس مسئولیت شخصی به همنوع خود کمک‌ می‌کردند، به مرور حضور سازمان‌های مردم‌نهاد برای رفع معضلات اجتماعی و انجام کارهای خیر جدی‌تر شد تا آنجا که برخی صاحب‌نظران گفته‌اند قرن اخیر را باید قرن سازمان‌های مردم‌نهاد و اجتماعی تلقی کرد.

در حوزة اقتصاد در کنار اقتصاد بخش دولتی و خصوصی، اقتصاد سومی به نام اقتصاد امور نیکوکاری شکل گرفته است، شرکت مایکروسافت، بزرگترین بنگاه اقتصادی دنیا، بخش عمدة سهام خود، معادل ۷۰ میلیارد دلار را از این شرکت، خارج و به یک سازمان خیریه تبدیل کرد. بسیاری از مجموعه‌های اقتصادی دنیا، وقف هستند و سود و منفعت به شخص نمی‌رسد بلکه به نفع فعالیت‌های اجتماعی مصرف می‌شود. در حوزة مسائل سیاسی، بسیاری از خیریه‌های دنیا به پشتوانة قدرتی که در حل مسائل اجتماعی دارند به مسائل سیاسی نیز ورود می‌کنند و بر سیاست‌های کلان کشورها تأثیر می‌گذارند، در همین کشورهای پیرامون خودمان، مؤسسة خیریه‌ای به نام سوروس فعال شد و انقلاب‌های رنگین را جهت‌دهی کرد، در حوزة مسائل فرهنگی هم می‌بینید که بزرگترین پرچم‌داران فرهنگ مثل کلیسای مسیحی‌ها و مساجد مسلمانان، به شکل مردمی و در قالبی شبیه به خیریه اداره می‌شود.

خلاصه سخن اینکه مطالعات امور خیر، امروز به دانشی میان‌رشته‌ای تبدیل شده است که بزرگترین دانشگاه‌های دنیا روی آن کار می‌کنند و بر آن به عنوان یکی از عناصر تعیین‌کنندة آینده حساب باز می‌کنند. متأسفانه در کشور ما به جز مسئلة وقف که ساختاری با قدمت هزارساله دارد و دو مرکز پژوهشی هم در کشور دارد، مطالعات امر خیر مورد غفلت جدی قرار گرفته است. ... تاریخچة امر خیر در ایران به واسطة روحیة جمعی ایرانیان و رویکردهای شیعی که ما در فعالیت‌های خیرخواهانه داشته‌ایم، قطعاً از عثمانی بیشتر است لذا محققان باید دست به کار شوند و این تاریخچة باشکوه را مستند، مدون و مکتوب کنند.

مطالعات امر خیر به شکل نوین، دو یا سه دهه است که در دنیا مطرح شده است... قوی‌ترین سامانة امور خیر دنیا در کشور انگلستان برقرار است، مجموعة سلطنتی انگلیس که متولی امور خیر در این کشور است، کتابی با عنوان راهنمای مدیریت امور خیر منتشر کرده و هر دو سال یک بار آن را ویرایش می‌کند... ما هم از سال 1394 در بنیاد آلاء تصمیم گرفتیم این کار را آغاز کنیم. سال 1395 به شکل جدی منابع را شناسایی کردیم و کتاب «خیریه در جوامع اسلامی» اثر خانم امی سینگر، با سرعت، ترجمه و ویراستاری شد. در کنار این کار، آثار دیگری از جمله کتاب «راهنمای مدیریت خیریه» را نیز در فرآیند ترجمه قرار دادیم.»[1]